Jedną z najczęściej występujących chorób laryngologicznych jest zapalenie zatok przynosowych – zwykle kilku równocześnie z uwagi na bliskość położenia ich naturalnych ujść. Jest to schorzenie błony śluzowej nosa, które może mieć różną etiologię, a nieleczone zapalenie zatok może prowadzić do poważnych powikłań. W związku z tym lepiej poznać objawy i sposoby diagnozowania oraz leczenia zapalenia zatok u laryngologa by móc szybko i odpowiednio zareagować.
Zapalenie zatok objawy
Na wstępie warto wyjaśnić czym są zatoki przynosowe. Otóż, są to jamy powietrzne, które łączą się z jamą nosa za pośrednictwem otworów anatomicznych w jej bocznej ścianie. Wyróżnia się zatoki czołowe, szczękowe, klinowe oraz komórki sitowe (przednie i tylne). Do zadań zatok należy między innymi nawilżanie i ogrzewanie wdychanego powietrza, a także jego oczyszczanie z różnego typu zanieczyszczeń i drobnoustrojów. W prawidłowo funkcjonującej zatoce działa sprawny mechanizm samooczyszania opierający się na komórkach produkujących śluz oraz na rzęskach nabłonka wyścielającego zatokę. W przypadku jego zaburzenia dochodzi do pojawienia się stanu zapalnego w zatokach. Rozróżnia się trzy rodzaje zapalenia zatok: przewlekłe, ostre i nawracające ostre.
Zapalenie zatok przynosowych może objawiać się w różny sposób w zależności od rodzaju zatok, których dotyczy. Na przykład przy zapaleniu zatok szczękowych odczuwany ból zatok obejmuje twarz, zęby i czoło, zaś w przypadku zapalenia zatok sitowych pojawia się rozsadzający ból głowy czy ból za oczami. Niemniej jednak do charakterystycznych objawów zapalenia zatok zalicza się:
- nasilający się przy pochylaniu ból głowy;
- gorączka ok. 38ºC;
- katar – ropna wydzielina z nosa (zielona i z czasem coraz bardziej gęsta) mogąca też ściekać po tylnej ścianie gardła;
- ból zatok;
- uczucie zatkanego nosa;
- mowa „przez nos”.
Zapalenie zatok przynosowych – diagnostyka
Zapalenie zatok przynosowych diagnozuje się zwykle na podstawie:
- badania fizykalnego;
- wywiadu z pacjentem;
- badań laboratoryjnych (w morfologii krwi pojawia się leukocytoza, a OB jest podwyższone).
Niemniej jednak badaniem najlepiej obrazującym zmiany w zatokach jest tomografia komputerowa. Przy ostrym zapaleniu zatok może być konieczne ich nakłucie w celu pobrania płynu do badania mikrobiologicznego, jak również do ewakuacji ropy oraz podania leku.
Leczenie zapalenia zatok
Zapalenie zatok przynosowych może być leczone zachowawczo bądź operacyjnie. W ramach leczenia zachowawczego stosuje się irygację (płukanie) zatok, które można wykonać samodzielnie w domu za pomocą gotowych zestawów do płukania zatok dostępnych w aptekach. Z kolei operacyjne leczenie zapalenia zatok może obejmować zewnątrznosowe otwarcie zatoki szczękowej metodą Caldwella-Luca, endoskopową operację zatok przynosowych bądź punkcję zatok.
Ponadto sposób leczenia zapalenia zatok przynosowych jest uzależniony od jego etiologii – podłoża zakażenia (wirusowego, bakteryjnego lub grzybiczego). W przypadku bakteryjnego zapalenia zatok przynosowych stosuje się antybiotykoterapię, która nie będzie skuteczna kiedy doszło do wirusowego zakażenia zatok. Niemniej jednak w obu przypadkach wprowadza się terapię farmakologiczną – polegającą na przyjmowaniu leków obkurczających ujścia zatok przynosowych i błonę śluzową nosa (najczęściej efedrynę lub pseudoefedrynę łączoną z lekami przeciwhistaminowymi). Natomiast kiedy dochodzi do grzybiczego zapalenia zatok przynosowych stosuje się leki przeciwgrzybicze oraz konieczna jest interwencja chirurgiczna.