Przegroda nosowa zlokalizowana jest pośrodkowo w jamie nosowej i stanowi początkowy odcinek dróg oddechowych. Przegroda nosowa dzieli jamę nosową na dwie części i sięga aż do tak zwanej nosowej części gardła. Rola przegrody nosowej jest dość istotna, ale w jej przypadku dość często obserwuje się niekorzystne zmiany. Do najczęstszych patologii zalicza się skrzywienia oraz perforacje przegrody nosowej.
Jak zbudowana jest przegroda nosowa?
Przegroda nosowa to struktura, która dzieli jamę nosową na dwie równe części, w tym:
- część przednią zbudowaną z tkanki chrzęstnej,
- część tylną zbudowaną z tkanki kostnej.
Przegroda nosowa zbudowana jest z trzech rodzajów tkanek. W jej przednim odcinku znajduje się skóra, a więc odcinek ten nazywany jest częścią błoniastą przegrody. W położonym dalej odcinku w odcinku środkowym zlokalizowana jest chrząstka przegrody, a w tylnym odcinku przegrody położone są struktury kostne, czyli tak zwany lemiesz oraz blaszka pionowa kości sitowej. Powierzchnia przegrody nosowej pokryta jest błoną śluzową, która z kolei wyścielona jest nabłonkiem migawkowym. Nabłonek węchowy pokrywa jedynie niewielki fragment okolicy węchowej, który położony jest w części górnej przegrody. Warto dodać, że błona śluzowa dość luźno spoczywa na okostnej lub ochrzęstnej przegrody nosowej i dlatego może być ona w dość łatwy sposób oddzielana od tych struktur podczas wykonywanych zabiegów rynochirurgicznych. Na samym dnie przegrody nosowej położona jest szczątkowa postać narządu Jacobsona. Jest to chemoreceptywny narząd węchu spotykany u zwierząt, który pozwala na wykrywanie szerokiej gamy substancji chemicznych. W przypadku ludzi, narząd ten składa się z jednego kanalika o długości wynoszącej od dwóch do dziewięciu milimetrów. Kanalik ten jest ślepo zakończony i położony jest w przednio-dolnej części chrzęstnej przegrody nosowej.
Jakie funkcje pełni przegroda nosowa?
Podstawową funkcją przegrody nosowej jest dzielenie jamy nosowej na dwie symetryczne części. Przegroda nosowa stanowi w tym wypadku rodzaj ściany pokrytej nabłonkiem produkującym śluz. Nabłonek ten zawiera także rzęski i przez to zwiększa powierzchnię węchową oraz powoduje zwiększenia części zdolnej do oczyszczania, nawilżania i ogrzewania powietrza przedostającego się do dróg oddechowych.
Jakie są najczęstsze zmiany patologiczne w obrębie przegrody nosowej?
W obrębie przegrody nosowej dość często obserwowane są patologiczne zmiany, w tym:
- skrzywienie struktur,
- perforacja struktur.
Czym cechuje się skrzywienie przegrody nosowej?
Skrzywienie przegrody nosowej to zmiana, która nie tylko pogarsza wygląd nosa oraz wpływa na samoocenę danej osoby dotkniętej deformacją, ale także upośledza funkcje nosa. Skrzywienie przegrody nosowej jest zwykle konsekwencją:
- urazów nosa,
- złamań, do których dochodzi w trakcie przemieszczania się dziecka przez kanał rodny w czasie porodu,
- rozwoju wad rozwojowych.
Co istotne, tego rodzaju dysfunkcja może powodować inne objawy, wśród których wymienia się między innymi uczucie zatkanego nosa czy uporczywe i nawracające infekcje w obrębie górnych dróg oddechowych. Poza tym, skrzywienie przegrody może być przyczyną dolegliwości bólowych głowy, a także może powodować chrapanie, zaburzenia węchu oraz krwawienie z nosa. Tego rodzaju zmiana patologiczna może także mieć związek z występowaniem epizodów nocnego bezdechu sennego, a także wpływać na uczucie przewlekłego zmęczenia. Osoby borykające się z skrzywioną przegrodą uskarżać się mogą także na zaburzenia węchu oraz smaku.
W jaki sposób można prostować skrzywioną przegrodę nosową?
Zabieg, podczas którego dokonuje się korekcji skrzywionej przegrody nosowej nazywany jest septoplastyką. Może on być wykonywany w znieczuleniu ogólnym lub w znieczuleniu miejscowym, przy czym zwykle stosuje się pierwsze rozwiązanie. Podczas zabiegu przywracana jest symetria nosa, a w wyniku tego rodzaju działań możliwa jest znaczna poprawa codziennego funkcjonowania pacjentów. W trakcie zabiegów operacyjnych stosuje się jedną z dwóch znanych metod korekcji, czyli podśluzówkową resekcję przegrody nosa według Kiliana lub septoplastykę według Cottle’a.
Czym jest perforacja przegrody nosowej?
W przypadku perforacji przegrody nosowej dochodzi do zaburzenia prawidłowego przepływu powietrza po między poszczególnymi częściami jamy nosowej. Dzieje się tak z uwagi na to, że błona śluzowa w obrębie części chrzęstnej lub kostnej jest przerywana. Warto dodać, że błona może być także przerwana w obu przypadkach. Zwykle tego rodzaju zmiany są konsekwencją:
- rozwoju zmian o charakterze nowotworowym,
- urazów i samookaleczeń,
- przewlekłego zanikowego nieżytu nosa,
- alergii wziewnych,
- nawracających krwawień z nosa.
Poza tym, niekorzystne zmiany mogą mieć związek z ziarniniakowatością Wegenera, gruźlicą, sarkoidozą, chorobami tkanki łącznej oraz powikłaniami po zabiegach endoskopowych i operacyjnych wykonywanych w obrębie przegrody nosa.
Jakie skutki może dawać perforacja przegrody nosowej?
W przypadku występowania perforacji obserwuje się zwykle:
- nawracające krwawienia i tworzenie się strupów w przewodach nosowych;
- upośledzenie oddychania przez nos,
- parasomnię,
- bóle głowy,
- częste infekcje górnych dróg oddechowych.
Tego rodzaju dolegliwości są uporczywe i trudne do leczenia operacyjnego, z uwagi na zanikowe ilości błony śluzowej i oraz odpowiedniej ilości materiału tkankowego wykorzystywanego do rekonstrukcji ubytku.