Polipy nosa i zatok to miękkie rozrosty błony śluzowej. Nie są one groźne, ale są powodem licznych uciążliwych dolegliwości. Ponadto w zaawansowanym stadium mogą prowadzić do powikłań, dlatego też nie powinno się ich lekceważyć. Polipy w nosie powstają najczęściej w wyniku stanów zapalnych lub alergicznych błony śluzowej nosa i zatok. Wymagają leczenia farmakologicznego albo chirurgicznego.
Polipy w nosie – czym są oraz jakie jest ryzyko ich wystąpienia
Jak już zostało powiedziane polip w nosie to miękki rozrost błony śluzowej wyścielającej przewody nosowe i zatoki. Jego kształt kojarzony jest z uwypukloną kroplą wody, guzkiem, winogronem bądź też koralowcem. Może on występować pojedynczo bądź mnogo. Poza tym polipy zatok i nosa są przeźroczyste lub mają kolor biało-żółty oraz poruszają się przy dotknięciu. Najczęściej występują u osób w wieku 50-60 lat (dwukrotnie częściej u mężczyzn), ale nie jest to reguła. Ponadto choroba praktycznie nie atakuje dzieci. Szacuje się, że około 5% populacji ma polipy w zatokach i w nosie.
Niestety przyczyny rozrostu błony śluzowej nosa i zatok nie są jeszcze dokładnie znane. Przyjmuje się, że powstają w wyniku stanu zapalnego owej śluzówki oraz mogą przyjmować różna formę. Niemniej jednak pewne czynniki mogą zwiększać ryzyko ich wystąpienia. Należą do nich:
– predyspozycje genetyczne;
– zaburzenia funkcji oraz struktury komórek nabłonkowych;
– alergia;
– tak zwany zespół nieruchomych rzęsek PCD – pojawiający się kiedy śluz zalega w zatokach, a następnie ulega nadkażeniu wywołując stan zapalny.
Ponadto wystąpienie polipów nosa i zatok jest często determinowane również przez inne schorzenia takie, jak:
– astma oskrzelowa;
– atopowe zapalenie skóry (AZS);
– alergiczny nieżyt nosa;
– alergiczne grzybicze zapalenie zatok;
– uczulonych na niesteroidowe leki przeciwzapalne;
– obniżona odporność;
– mukowiscydoza;
– eozynofilowa ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń (zespół Churga i Strauss).
Polipy nosa na początku swojego rozwoju mają ściankę wyścielona nabłonkiem oddechowym, który z czasem w wyniku podrażnienia powietrzem przekształca się w nabłonek płaski. Następnie w błonie podśluzowej powstają przestrzenie między komórkami, w których zalega płyn surowiczy.
Wyróżnia się trzy rodzaje polipów nosa i zatok:
– typu gruczołowego – nabrzmiała tkanka łączna zawiera duże torbiele i gruczoły;
– typu obrzękowego – obrzęknięta tkanka łączna jest wyścielona niezmienioną błoną śluzową;
– typu mieszanego;
– typu choanalnego – nabrzmiała tkanka okolic ujścia zatoki szczękowej wyrasta do światła zatoki szczękowej.
Polipy w zatokach – objawy
Obecność polipów w nosie i zatokach powoduje między innymi niedrożność nosa, węchu oraz dolegliwości bólowe towarzyszące usuwaniu wydzieliny. Poza tym do najczęstszych objawów schorzenia zalicza się między innymi:
– kichanie;
– mowa nosowa;
– wodnista lub ropna wydzielina z nosa;
– oddychanie przez nosa;
– chrapanie oraz bezdechy podczas snu;
– spływanie wydzieliny po gardle.
Diagnostyka polipów w nosie i zatokach
Dokonuje jej laryngolog na podstawie nasypujących badań:
– rynoskopii przedniej wykonywanej przy pomocy wziernika Hartmana;
– fiberoskopia, polegającej na włożeniu do nosa (w znieczuleniu miejscowym) giętkiego endoskopu z kamerką, umożliwiającego dokładne obejrzenie (w powiększeniu) jamy nosowo-gardłowej;
– obrazowych – np. tomografia komputerowa – precyzyjnie wskazująca umiejscowienie polipów.
Warto również zaznaczyć, że istotną rolę w rozpoznaniu polipów w nosie i zatokach, odgrywa wykluczenie schorzeń dających się różnicować z polipami. Wśród nich wymienia się przede wszystkim:
– nowotwory łagodne oraz złośliwe nosa;
– przepuklina oponowo-mózgowa;
– gruczolak przysadki mózgowej;
– krwawiące polipy przegrody nosowej.
Polipy zatok i nosa – możliwości leczenia
Metody leczenia polipów są zależne przede wszystkim od stopnia ich zaawansowania. Zwykle, w ich wczesnym stadium, wystarczą inhalacje czy płukani, jak również leczenie farmakologiczne. W przypadku polipów na tle alergicznym ich leczenie polega na usunięciu z otoczenia chorego alergenów. Niestety zaawansowane stadium choroby wymaga zabiegu chirurgicznego – zwanego polipektomią, a więc operacyjnego usunięcia polipów. Wówczas wycięty materiał biologiczny idzie do badania histopatologicznego w celu wykluczenia jego nowotworowych zmian.
Wysoką skuteczność w leczeniu polipów ma również donosowe podawanie steroidów, dzięki którym polipy w zatokach i nosie obkurczają się, co z czasem może doprowadzić do ich całkowitego zniknięcia. Natomiast w sytuacji kiedy polipy współwystępują z zapaleniem zatok bądź infekcją bakteryjną podaje się choremu antybiotyk.
Ostatnią metodą leczenia polipów jest zabieg chirurgiczny (polipektomia) bądź endoskopia zatok za pomocą specjalistycznego noża obrotowo-ssącego, stosowanego w celu usunięcia polipów i przywrócenia drożności nosa oraz zatok. W związku z tym, że polipy często powstają w wyniku innych schorzeń, to po polipektomii stosuje się również terapię choroby podstawowej by zapobiec nawrotowi polipów.