Choroby zatok i nosa diagnozowane są dość często i bywają bardzo uciążliwe. Dzieje się tak z powodu dokuczliwych objawów, które obejmować mogą dolegliwości bólowe w rejonie głowy i samej twarzy, a także wyciek wydzieliny gromadzącej się w nosie oraz pogorszenie węchu i utrudnione oddychanie przez nos. Choroby zatok i nosa mogą mieć różne podłoże, ale zazwyczaj wywoływane są przez patogeny chorobotwórcze.
Jaką rolę pełnią zatoki przynosowe?
Zatoki przynosowe to przestrzenie, które stanowią wpuklenie błony śluzowej w kościach twarzoczaszki. Zatoki łączą się z jamą nosową i kształtują się już w życiu płodowym. Swoje ostateczne rozmiary osiągają około dwudziestego roku życia i ogrywają istotną rolę w procesie oddychania. Dzięki zatokom wdychane powietrze zostaje ogrzane, nawilżone i oczyszczone przed przedostaniem się do dalszych odcinków układu oddechowego. To ogranicza możliwość podrażnienia błony śluzowej i rozwoju infekcji. Poza tym, zatoki chronią mózgoczaszkę przed ryzykiem urazu, a także zapewniają izolację termiczną oczodołom i podstawie czaszki. Zatoki pełnią również funkcję fonetyczną, wpływają na tembr głosu oraz chronią ucho wewnętrzne przed przewodzeniem własnego głosu, który mógłby odbywać się drogą kostną.
Czy ważne jest zatem dbanie o zdrowie zatok i nosa?
Zdecydowanie tak. Zatoki ograniczają między innymi ryzyko związane z rozwojem infekcji wirusowych i bakteryjnych, a ich choroby mogą mieć bardzo poważne konsekwencje dla całego organizmu.
Jakie są zatem najczęstsze przyczyny chorób zatok?
Zatoki codziennie narażone są na kontakt ze środowiskiem zewnętrznym, który może prowadzić do rozwoju stanu zapalnego i choroby. W wyniku tego dochodzić może do zapalenia ostrego lub przewlekłego. Niekorzystne zmiany rozwijać się mogą również na tle wirusowym czy alergicznym. Przyczynami zaburzeń mogą być również:
- grzyby,
- polipy,
- torbiele,
- zmiany o charakterze nowotworowym.
Jakie objawy mogą towarzyszyć chorobom zatok?
Chorom zatok zwykle towarzyszy pogorszenie węchu oraz uczucie zatkanego nosa. Występować może również uczucie rozpierania u nasady nosa nawracające bóle w okolicy głowy. Chorzy uskarżają się również na nieprzyjemne spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła.
Jakie choroby diagnozowane są najczęściej?
U pacjentów, którzy zgłaszają się do gabinetów lekarzy pierwszego kontaktu oraz do laryngologów zwykle diagnozowane są następujące zmiany:
- ostre zapalenie zatok przynosowych,
- przewlekłe zapalenie zatok,
- polipy zatok,
- grzybice zatok,
- zmiany o charakterze nowotworowym.
Ostre zapalenie zatok przynosowych
Ostre zapalenie zatok przynosowych to choroba, która rozwija się szybko i trwa około miesiąca. Ma ona podłoże wirusowe, zaś infekcje bakteryjne pojawiają się w wyniku nadkażenia pierwotnej infekcji wirusowej. Przyczynami niekorzystnych zmian mogą być również alergeny, a także dym papierowy. W przebiegu choroby pojawia się ból, który nasila się przy pochylaniu, a także gorączka i obrzęk w okolicach oczu pacjenta. W przypadku zapalenia zatok czołowych ból zlokalizowany jest w okolicy czoła, ból szczęki towarzyszy zapaleniu zatok szczękowych, zaś ból nasady nosa może świadczyć o zapaleniu zatok sitowych. Ból ucha i szczytu głowy może z kolei wskazywać na zapalenie zatok klinowych. Przykre dla pacjentów objawy ogranicza się za pomocą leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych, a także dąży się do obkurczenia błony śluzowej. Chorzy mogą płukać zatoki roztworem soli fizjologicznej. W przypadku chorób o podłożu alergicznym podaje się glikokortykosteroidy donosowe, zaś w sytuacji, w której dochodzi do nadkażenia bakteryjnego koniczne jest wdrożenie antybiotykoterapii.
Przewlekłe zapalenie zatok
Przewlekłe zapalenie zatok trwa powyżej dwóch miesięcy i może być powodowane przez alergie i inne czynniki drażniące, a także wynikać z wad anatomicznych i urazów przegrody nosowej. Objawy nie są nasilone, a w przebiegu choroby dochodzi do obrzęku i przerostu błony śluzowej co wpływać może na pogorszenie węchu i nieświeży oddech, a także na ból głowy, dyskomfort odczuwany w okolicy oczodołów i policzków czy przewlekły kaszel związany z nadmiernym spływaniem wydzieliny do gardła. Chorym podawane są leki ograniczające przykre dolegliwości, ale w niektórych przypadkach konieczna jest interwencja chirurgiczna. Dzieje się tak między innymi w przypadku wad anatomicznych przegrody nosowej.
Polipy zatok
Polipy zatok to stosunkowo miękkie rozrosty błony śluzowej. Mogą być one przezroczyste lub biało-żółte barwę. Poza tym, mogą występować pojedynczo lub w skupiskach. Polipy pojawiać się mogą w związku z zaburzeniem funkcji i struktury komórek nabłonkowych i powodują miedzy innymi łzawienie oczu czy chrapanie. Polipy leczy się z wykorzystaniem glikokortykosteroidów lub przeprowadza się zabiegi chirurgiczne.
Grzybica zatok
Za rozwój choroby odpowiadają grzyby z rodzaju Candida, Aspergillus, Fusarium, Mucorales. Mogą pojawiać się u osób z osłabioną odpornością oraz powodują katar i nieprzyjemny zapach z ust. W ramach leczenia podaje się środki przeciwgrzybicze lub przeprowadza się endoskopię.
Nowotwory zatok przynosowych
Zmiany o charakterze nowotworowym mogą pojawiać się w każdym wieku, ale większe ryzyko związane z ich pojawieniem się jest u palaczy tytoniu. Guzy powodują zaburzenia widzenia, krwawienia z nosa czy powiększenie węzłów chłonnych. W ramach leczenia przeprowadza się radioterapię i chemioterapię oraz zabiegi chirurgiczne.