Zaparcia czynnościowe objawiają się zbyt małą częstością wypróżnień. Można o nich mówić także wówczas, gdy pacjent oddaje twardy stolec z dużym wysiłkiem oraz boryka się z niekomfortowym uczuciem niepełnego wypróżnienia. Zwykle sytuacje tego rodzaju nie mają bezpośredniego związku z chorobą, a pojawiają się na skutek stosowania nieprawidłowej diety. Mogą one również wynikać z siedzącego trybu życia oraz nagminnego wstrzymywania stolca mimo odczucia parcia.
Czym jest zaparcie czynnościowe?
Zaparcie to sytuacja, w której dochodzi do zbyt małej ilości wypróżnień. Oddawane stolce są twarde oraz oddawane z wysiłkiem. W większości wypadków pojawia się tak zwane zaparcie idiopatyczne, które nie ma związku z chorobą, a pojawia się na skutek nieprawidłowości związanych z pasażem jelitowym czy aktem defekacji.
Jakie są najczęstsze przyczyny powstawania zaparć czynnościowych?
Idiopatyczne zaparcia czynnościowe nie są związane z żadną poważną chorobą, a zwykle wynikają z:
- nieprawidłowej diety ubogiej w błonnik pokarmowy i płyny,
- siedzącego trybu życia,
- czynników emocjonalnych ,
- hamowania bodźca defekacyjnego.
Ograniczona ilość życia oraz mała podaż błonnika pokarmowego wpływa na zwolnienie motoryki jelita grubego. Zbyt mała podaż płynów powoduje utwardzenie stolca, zaś wstrzymywanie stolca mimo uczucia parcia powoduje nadmierne rozciągnięcie ścian odbytnicy i zmniejszenie jej wrażliwości.
Zobacz także: Choroby jelita grubego.
Jak często występują zaparcia czynnościowe?
Zaparcia idiopatyczne są najczęstszym rodzajem zaparć, które diagnozowane są przez lekarzy pierwszego kontaktu. Mogą być one diagnozowane u pacjentów w każdym wieku, ale zwykle problem ten dotyczy osób po sześćdziesiątym piątym roku życia.
Zobacz także: Wrzodziejące zapalenie jelita grubego.
Jakie objawy towarzyszą zaparciom czynnościowym?
Wśród typowych objawów zaparć czynnościowym wymienia się:
- zbyt małą częstotliwość wypróżnień,
- twarde stolce, które oddawane są z wysiłkiem,
- uczucie niepełnego wypróżnienia.
Poza tym, pojawiać się może uczucie wzdęcia i ciężaru w brzuchu, a także bóle głowy i nudności.
Jak diagnozuje się zaparcia czynnościowe?
W celu diagnozowania dolegliwości przeprowadza się wywiad medyczny, a w uzasadnionych przypadkach wykonuje się badanie przez odbyt, tzw. badanie per rectum. Przeprowadzenie tego rodzaju badania jest ważne, ponieważ podczas niego lekarz może potwierdzić lub wykluczyć problemy z napięciem zwieracza odbytu, jak również wykryć obecność szczelin odbytu, owrzodzeń czy żylaków odbytu. W ramach poszerzonej diagnostyki mogą być również wykonywane badania laboratoryjne, w tym testy mające na zadanie kontrolę poziomu i ocenę:
- morfologii krwi,
- CRP,
- stężenia wapnia i fosforanów,
- stężenia hormonów tarczycy,
- aktywności enzymów wątrobowych.
Poza tym, wykonywane może być zdjęcie RTG jamy brzusznej, a także kolonoskopia. W niektórych przypadkach konieczne może być również wykonanie specjalistycznych badań, w tym:
- manometrii odbytu i odbytnicy,
- defekografii,
- elektromiogafii mięśni dna miednicy mniejszej.
Zobacz także: Czym jest niestrawność i jak ją leczyć?
Jak leczyć zaparcia czynnościowe?
W przypadku zaparć czynnościowych wdrażać można leczenie niefarmakologiczne, farmakologiczne oraz chirurgiczne. W ramach leczenia niefarmakologicznego należy wdrażać dietę bogatą w błonnik pokarmowy. Codzienny jadłospis powinien być zatem bogaty w owoce i warzywa, a także otręby pszenne czy musli. Należy pamiętać o tym, że duże ilości błonnika mogą powodować wzdęcia oraz uczucie kruczenia, przelewania i dyskomfortu. Nadmierne spożywanie otrąb może z kolei upośledzać wchłanianie żelaza, cynku, magnezu i fosforu. Poza odpowiednią dietą, pacjenci z problemem zaparć powinni zmienić tryb życia oraz zadbać o odpowiednią ilość ruchu oraz o regularne wypróżnienia. W ramach leczenia może być również stosowany tak zwany trening defekacji, który może wykorzystywać biologiczne sprzężenie zwrotne. Możliwa jest również stymulowana defekacja, w przypadku której pacjent ćwiczy wydalanie symulowanego stolca.
Jakie leczenie farmakologiczne może być wdrażane?
W leczeniu farmakologicznym zaparć czynnościowych stosuje się leki, które zwiększają objętość stolca, pobudzają perystaltykę jelit czy zmiękczają masy kałowe. Rodzaj leczenia zawsze powinien być konsultowany z lekarzem gastrologiem, ponieważ niektóre preparaty mogą powodować utrwalenie lub pogłębienie problemów z wypróżnieniami. W szerokiej ofercie aptecznej dostępne są między innymi produkty dostępne bez recepty. Wśród nich wymienia się środki pobudzające zawierające antrachinony, takie jak kora kruszyny czy liście senesu. W sprzedaży są również środki zwiększające objętość mas kałowych (babka płesznik), środki powlekające i zmiękczające (parafina płynna), a także preparaty zawierające aloes czy środki zmiękczające masy kałowe zawierające dokuzan sodowy. Pacjenci mogą również przyjmować leki na receptę, takie jak środki pobudzające zawierające bisacodyl, które dostępne są w formie tabletek lub czopków, a także środki osmotyczne w formie syropów i inne w formie czopków czy wlewek.
Kiedy konieczne jest leczenie operacyjne?
Leczenie operacyjne powinno być wdrażane w przypadku ciężkiej postaci inercji okrężnicy, która oporna jest na stosowane wcześniej leczenie zachowawcze. W tym przypadku mięśniówka jelita nie jest zdolna do wykonywania skurczu, który mógłby wywołać skuteczne i bezbolesne oddanie stolca.
W celu umówienia wizyty lub terminu wizyty u gastrologa skontaktuj się z nami:
Centrum Medyczne PROMED
ul. Olszańska 5G
31-513 Kraków
rejestracja ogólna czynna w godz. 8:00 – 20:00
tel. +48 12 411 13 98