Zgodnie z wynikami najnowszych badań około jednej piątej populacji boryka się z problemami związanymi z anosomią, czyli utratą węchu. Anosomia dość często jest bagatelizowana, ale brak powonienia może być zwiastunem poważnych problemów zdrowotnych. Nie można zapominać o tym, że zmysł węchu nie tylko pozwala na odczuwanie przyjemnych zapachów, ale również pełni rolę ochronną i ostrzegawczą. Ma to szczególne znaczenie w przypadku zepsutego jedzenia czy wycieku gazu.
Czym jest anosmia?
Anosmia, czyli utrata węchu to zaburzenie mogące mieć charakter nabyty lub wrodzony. Niezależnie jednak o tego czy brak powonienia przemija, czy też ma charakter utrwalony, to zawsze zjawisko to pogarsza jakość życia pacjenta. Osoby borykające się z anosomią dość często uskarżają się na brak apetytu, a także miewają zaburzenia lękowe i stany depresyjne. Warto pamiętać o tym, że ryzyko związane z możliwą utratą węchu zwiększa się wraz z wiekiem i jest wyższe o osób starszych. Tego rodzaju wynikają z zaburzeń struktury opuszki węchowej, czyli obszaru, który odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie zmysłu węchu.
Jakie rodzaje zaburzeń węchu można wyróżnić?
Dysomię, czyli wszystkie zaburzenia węchu można dzielić na zmiany o charakterze ilościowym i jakościowym. W oparciu o zmiany ilościowe wymienić można:
- anosmię polegającą na całkowitej utracie węchu,
- hiposmię, czyli osłabienie powonienia,
- hiperosmię, która jest nadwrażliwością węchową.
Poza tym, wyróżnić można kilka rodzajów zaburzeń jakościowych węchu, w tym:
- agnosmię, czyli utratę zdolności związanej z rozpoznawaniem znajomych zapachów,
- parosmię związaną z odczuwaniem nieprawdziwych zapachów,
- kakosmię, którą objawia się ciągłym lub chwilowym odczuwaniem nieprzyjemnych zapachów,
- pseudoosmię, czyli błędne odczuwanie zapachów,
- fantosmię, czyli halucynacje węchowe mogące pojawiać się u pacjentów z padaczką.
Jakie są najczęstsze przyczyny anosmii?
Wrodzone zaburzenia węchu występują dość rzadko, a zmiany zwykle mają charakter przejściowy i są związane z zapaleniem zatok przynosowych, alergicznym nieżytem nosa lub infekcją górnych dróg oddechowych. Poza tym, chwilowa utrata węchu może być następstwem urazu w obrębie nosa lub głowy. Zaburzenia węchu mogą się także współwystępować z polipami rozwijającymi się w jamie nosowej. Warto pamiętać także o tym, że anosmia może mieć związek z występowaniem:
- guzów w obrębie ośrodkowego układu nerwowego,
- stwardnienia rozsianego,
- cukrzycy,
- choroby Parkinsona i Alzheimera.
Poza tym, zaburzenia mogą być skutkiem zapalenia opon mózgowych oraz zabiegów radioterapii wykonywanych w rejonie głowy lub szyi.
Jak diagnozować zmiany związane z utratą węchu?
Wstępowanie dolegliwości związanych z utratą węchu wymaga konsultacji medycznej. W przypadku występowania tego rodzaju zmian wskazane jest udanie się do lekarza rodzinnego lub internisty. Wizyty medyczne mają na celu wykluczenie infekcji górnych dróg oddechowych jako przyczyny problemów. W ramach dalszej diagnostyki wskazana może być konsultacja neurologiczna lub konsultacja laryngologiczna, podczas której specjalista przeprowadza wywiad medyczny mający na celu ustalenie stanu zdrowia pacjenta. Osoby borykające się z problemami zwykle udzielają odpowiedzi na pytania związane z występowaniem ewentualnych chorób przewlekłych, przyjmowanych leków i urazów głowy. Nie bez znaczenia jest również palenie papierosów, nadmierne spożywanie alkoholu czy ewentualny kontakt z substancjami toksycznymi.
Jak przeprowadza się badanie węchu?
Podczas badania powonienia pacjent proszony jest o zamknięcie oczu oraz wąchanie kolejnych substancje. Badanie wykonywane jest dla każdego nozdrza osobno. Badanie może być poszerzone o diagnostykę laryngologiczną obejmującą sprawdzenie stanu jamy nosowej i gardła z wykorzystaniem techniki endoskopowej. W ramach poszerzonej diagnostyki mogą być wykonywane badania obrazowe, takie jak rezonans magnetyczny i tomografia komputerowa umożliwiające wykluczenie zmian występujących w ośrodkowym układzie nerwowym. Zlecone mogą być także badania krwi obejmujące morfologię i określenie poziomu witaminy B12 i glukozy.
W jaki sposób leczy się anosmię?
Rodzaj leczenia zależy od przyczyn problemów. W przypadku utraty węchu związanej z przebiegiem infekcji górnych dróg oddechowych wskazane jest stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Niekiedy ważne jest wykonywanie zabiegów endoskopowych lub operacji nosa. Tego rodzaju postępowanie jest konieczne w przypadku zaburzeń powodowanych przez przeszkody mechaniczne. Warto pamiętać o tym, że zaburzenia węchu mogą zwiastować guzy lub tętniaki mózgu wymagające leczenia neurochirurgiczne.
Czy anosmię można leczyć w warunkach domowych?
W celu łagodzenia objawów związanych z utratą węchu i powodowaną przez infekcję wirusową warto stosować leczenie wspomagające polegające na stosowaniu inhalacji z soli fizjologicznej. Tego rodzaju zabiegi przyspieszają proces regeneracji nabłonka węchowego. Na zmysł węchu korzystnie wpływa także suplementacja kwasami omega-3 oraz przyjmowanie witamin z grupy B. Co ciekawe, zalecany jest także tak zwany trening węchu, który polega na dostarczaniu organizmowi silnych bodźców zapachowych pobudzających receptory węchowe do efektywnego odbudowania połączeń nerwowych łączących je z mózgiem. Zalecane jest codzienne wąchanie perfum lub olejków eterycznych. Pojedynczy trening warto wykonywać dwa razy dziennie przez około dziesięć sekund. Treningi warto wykonywać przez co najmniej trzy miesiące.