Zapalenie zatok sitowych to jedna z przykrych dolegliwości, która może pojawiać się w każdym wieku. Choroba jednak zwykle częściej diagnozowana jest w okresie wczesnodziecięcym niż u starszych pacjentów. Warto dodać, że każdy człowiek posiada cztery zatoki sitowe, które łączą się z jamą nosa, a ich funkcja nie jest do końca poznana. Przyjmuje się, że pełnią one rolę fonetyczną oraz ochronną.
Budowa i funkcje zatok sitowych
Zatoki sitowe to najmniejsze struktury ze wszystkich zatok przynosowych znajdujących się w organizmie człowieka. Zatoki tworzy od sześciu do dziesięciu komórek sitowych, które z kolei są niewielkimi jamkami wyściełanymi od wewnątrz błoną śluzową i przedzielonymi cienkimi blaszkami kostnymi. Zatoki sitowe wypełnione powietrzem i położone są w centralnej części twarzoczaszki, pomiędzy oczodołami, ale za nosem. Wyróżnić można zatoki sitowe:
- przednie,
- środkowe,
- tylne.
Rola, którą odgrywają zatoki przynosowe nie jest do końca sprecyzowana. Przyjmuje się jednak, że pełnią one rolę w ogrzewaniu i nawilżaniu wdychanego powietrza oraz biorą udział w wyrównywaniu różnicy stężenia, które pojawia się podczas oddychania. Zatoki przynosowe chronią także elementy mózgoczaszki przed ewentualnymi urazami. Poza tym, obecność zatok przynosowych wypełnionych powietrzem zmniejsza wagę szkieletu twarzoczaszki. Wreszcie, zatoki przynosowe pełnić mogą także funkcję fonetyczną. Stanowią one przestrzeń rezonacyjną i chronią ucho wewnętrzne przed niekorzystnym przewodzeniem głosu przez kości.
Kiedy kształtują się zatoki przynosowe?
Zatoki sitowe kształtują się między drugim a szóstym miesiącem życia płodowego, ale w pełni dojrzałą postać osiągają dopiero przed dwunastym rokiem życia.
Czym zatem jest zapalenie zatok sitowych?
Zapalenie zatok sitowych to niebezpieczna choroba. Brak podjęcia odpowiedniego leczenia lub zaprzestanie leczenia może prowadzić do poważnych konsekwencji dotyczących nie tylko samych zatok, ale również oczodołów i struktur mózgu. Choroba najczęściej dotyka dzieci, zwłaszcza kilkumiesięczne, u których układ immunologiczny nie jest w pełni rozwinięty. To sprawia, że zatoki narażone są na rozwój drobnoustrojów chorobotwórczych drobnoustrojów prowadzących do stanu zapalnego.
Jakie są najczęstsze przyczyny zapalenia zatok sitowych?
Zapalenie zatok sitowych w wielu wypadkach jest konsekwencją rozwoju innych chorób, w tym infekcji górnych dróg oddechowych lub jamy ustnej. Zwykle w tym wypadku pojawia się wtórne nadkażenie bakteryjne w obrębie wydzieliny nagromadzonej w komórkach sitowych. Poza tym, zapalenie zatok sitowych może być konsekwencją alergii, a także wad anatomicznych w postaci choćby skrzywienia przegrody nosowej. Poza tym, zapalenie zatok sitowych może wynikać z powiększenia migdałków lub obecności polipów i ciał obcych w obrębie nosa.
Jakie są objawy zapalenia zatok sitowych?
Wśród najczęstszych przyczyn zapalenia zatok sitowych wymienia się:
- obrzęk w rejonie nosa i powiek,
- dolegliwości bólowe w okolicy nosa i kącika oka,
- wytrzeszcz oczu i zaburzenia ruchomości gałki ocznej,
- pogorszenie jakości i ostrości widzenia,
- niedrożność i wyciek z nosa,
- spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła i podrażnienie gardła,
- kaszel,
- nieświeży oddechu,
- osłabienie węchu,
- dreszcze i podwyższoną temperaturę
- bóle mięśni i stawów,
- złe samopoczucie i uczucie rozbicia.
W jaki sposób leczy się zapalenie zatok?
Leczenie zatok w wielu wypadkach obywa się z wykorzystaniem antybiotyku. Konieczne jest jednak w tym wypadku rozpoznanie zakażenia o podłożu bakteryjnym. Antybiotykoterapia zazwyczaj prowadzona jest przez dwa tygodnie. Poza tym, stosuje się preparaty, które poprawiają funkcje śluzówki nosa oraz ułatwiają oddychanie. W przypadku braku wskazań do antybiotykoterapii stosuje się leki o działaniu przeciwzapalnym, przeciwbólowym i ewentualnie preparaty obniżające gorączkę. W każdym z przypadku plan leczenia dostosowywany powinien być do stanu zdrowia danego pacjenta.
Kiedy wdrażane jest leczenie operacyjne?
W niektórych przypadkach konieczna jest interwencja chirurgiczna. Operacja zatok może być wskazana w związku z potrzebą poszerzenia ujścia zatok mającego na celu poprawę przepływu powietrza.
Jakie są domowe sposoby na leczenie zatok sitowych?
Domowe sposoby mogą być stosowane w początkowej fazie choroby, w czasie której objawy nie są nasilone. Jednymi ze bardziej skutecznych metod leczenia są inhalacje, które mogą być wykonywane z użyciem soli fizjologicznej, ziół lub olejków eterycznych. Pomocne są także ciepłe okłady z soli przykładane na czoło, a także płukanki dróg oddechowych z wykorzystaniem roztworu soli morskiej. W celu łagodzenia przykrych objawów można sięgać po leki dostępne bez recepty, w tym krople do nosa.
Jakie mogą być powikłania po niewłaściwym leczeniu zatok?
Brak leczenia lub nieodpowiednie leczenie może prowadzić do występowania poważnych powikłań. Z uwagi na to, że zatoki sitowe nie są oddzielone od oczodołu tkanką kostną to ewentualne powikłania zwykle dotyczą okolic oczu. Wśród najczęstszych powikłań zapalenia zatok sitowych wymienia się:
- obrzęki powiek,
- zapalenie tkanek miękkich,
- ropnie podokostnowe i oczodołów,
- zakrzepowe zapalenie zatoki jamistej mózgu.
Podsumowanie
Podsumowując, zatoki sitowe odgrywają istotną rolę w organizmie człowieka, choć ich dokładne funkcje nie są w pełni poznane. Ich budowa i umiejscowienie sprawiają, że są one narażone na różne schorzenia, w tym zapalenie, które jest szczególnie niebezpieczne u dzieci. Warto zwracać uwagę na symptomy takie jak obrzęk nosa i powiek, bóle w okolicy oczu czy kaszel, aby szybko zareagować i zapobiec poważnym powikłaniom.
Odpowiednie leczenie zapalenia zatok sitowych, obejmujące antybiotykoterapię, leki przeciwzapalne oraz domowe sposoby, może skutecznie złagodzić objawy i przyspieszyć powrót do zdrowia. W przypadku poważniejszych stanów niekiedy konieczna jest interwencja chirurgiczna. Ważne jest, aby nie lekceważyć objawów i skonsultować się z lekarzem laryngologiem, który dostosuje plan leczenia do indywidualnych potrzeb pacjenta, minimalizując ryzyko powikłań.
Pamiętajmy, że zdrowie naszych zatok to integralna część ogólnego dobrostanu, dlatego dbanie o nie i szybkie reagowanie na wszelkie niepokojące objawy powinno być priorytetem.